SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ULUSLARARASI YATIRIM KARARLARININ MERKEZİNDE
Bankalar, giderek artan sürdürülebilirlik gündemi çerçevesinde çevresel, sosyal ve yönetişim (ÇSY) kapsamında çeşitli teşvikleri ön plana alıyor. Bankaların ÇSY altında sunduğu çevre kredileri, iki farklı seçenek bulunduruyor. İlk seçenek olan ve önceden belirlenmiş yeşil varlıklar için finansman sağlayan gelir kullanımı kredilerinin kullanım alanlarına yenilenebilir enerji üretim tesislerine finansman desteği örnek olarak verilebilir. Yazımızın odak noktasını oluşturan sürdürülebilirlikle bağlantılı krediler ise bankaların ÇSY alanında sunduğu ikinci kredi türü. Bu kredilerin amacı, şirketlerin kurumsal stratejileriyle uyumlu finansal teşvikler oluşturarak iklim çabalarını hızlandırmalarını sağlamak. Bu konuda, belirlenen sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşıldığında daha düşük bir faiz oranı sunulması örnek olarak gösterilebilir.
Bu bağlamda, sürdürülebilirlik odaklı krediler, çevresel ve sosyal açıdan sürdürülebilir ekonomik faaliyetleri ve dönüşümleri güçlendirmeyi hedefliyor. Sürdürülebilirlikle bağlantılı krediler kapsamında, borç alacak şirketlerin iddialı, önceden belirlenmiş sürdürülebilirlik performans hedeflerine ulaşmalarını teşvik eden her türlü kredi aracı veya koşullu tesis (tahvil limitleri, garanti limitleri veya akreditifler gibi) düşünülebilir.
Bloomberg'in raporuna göre, sürdürülebilirlikle bağlantılı ilk krediler 2017'de ortaya çıktı ve 2018'e kadar küresel olarak 49 milyar dolarlık bir finansman sağladı. 2017-2020 arasındaki toplam ödeme miktarı ise yaklaşık 325 milyar ABD doları seviyesindeydi ve hacimler hızla artmaya devam ediyor.
İskandinav Yatırım Bankası (Nordic Investment Bank - NIB), beş Kuzey Avrupa ülkesi tarafından 1975 yılında kurulan bir uluslararası finans kurumu olarak, sürdürülebilirlikle bağlantılı krediler konusunda önemli adımlar atıyor. NIB iş geliştirme başkanı Joe Wright, "NIB, hızla büyüyen sürdürülebilirlikle bağlantılı kredi pazarında iddialı sürdürülebilirlik geçişlerini ve yüksek kalite standartlarını teşvik etmek istiyor" sözleriyle bankanın ÇSY yatırımına verdiği önemi vurguluyor. Bloomberg'e göre, 2017 ile Ekim 2021 arasında, NIB İskandinav ve Baltık üye ülkelerinde 85 sürdürülebilirlikle bağlantılı kredi verdi. Bu kredilerin yaklaşık üçte ikisi döner kredilerden oluşurken, geri kalanı vadeli kredilerden oluştu.
NIB, 2021 yılında kendine özgü bir sürdürülebilirlikle bağlantılı kredi çerçevesi belirledi ve bu çerçeve her geçen gün şekillenmeye devam ediyor. Bu çerçevede, Kıdemli Çevre Analisti Lena Korkea-aho, sürdürülebilirlikle bağlantılı kredilerin etkisinin artması güvenilir bir zaman çizelgesi ve planlanmış önlemlerle iddialı sürdürülebilirlik stratejilerin ve hedeflerinin şirketler tarafından benimsenmiş olması gerektiğini vurguluyor.
Korkea-aho, belirlenen hedeflerin müşteri için öneminden ve müşterinin bu hedefler için iddialı bir planı olduğundan emin olunması gerektiğini söyleyerek bu durumda hem borç veren hem de borç alan tarafın rahatlattığını da ifade ediyor. Örneğin, NIB'nin Ekim ayında Electrolux Professional AB ile imzaladığı ilk sürdürülebilirlikle bağlantılı kredi, Electrolux Profesyonel'in operasyonlarının daha sürdürülebilir hale gelmesindeki geçişi finanse etmek ve düşük karbonlu bir ekonomiye katkıda bulunmak üzere yedi yıllık ve 60 milyon tutarında yapılandırıldı.
NIB ve EPRO, 2019 yılı başlangıcıyla 2025 yılı sonunda elde edilecek üç ana performans göstergesi (KPI) konusunda ortak kararda buluştu. KPI'ların başlıkları şu şekilde:
- Karbon salımlarının azaltılması ile ilgili iklim hedefi
- Satılan ürünlerde su tüketimi verimliliği ile bağlantılı işletmeye özel hedef
- Ürünlerde HFC gazlarının azaltılması
Bu alanda Türkiye'den de önemli bir adım, 8 Temmuz 2021'de Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) tarafından imzalanan sendikasyon kredisini değerlendirebiliriz. TSKB, 11 farklı ülkeyi temsil eden toplam 14 bankadan 192 milyon ABD dolarına eş değer sendikasyon kredisi için finansman sağladı ve böylece sürdürülebilirlikle bağlantılı ikinci sendikasyon kredisi sözleşmesini imzaladı. TSKB CEO'su Ece Börü, ilerleyen dönemde bankanın alacağı pozisyonu ve sendikasyon kredisini “Yenilikçi borçlanma işlemlerimizle çeşitlenen bilanço yapımızı sürdürülebilir ve kapsayıcı kalkınma doğrultusunda ekonomiyi desteklemek için kullanmaya devam edeceğiz.” şeklinde yorumluyor.
TSKB, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na yönelik 2030 yılına kadar 8 milyar dolar kaynak sağlamayı öngörüyor. 2021-2025 yılları arasında TSKB, sürdürülebilirlikle bağlantılı kredilerin portföy içindeki payını %90'ın üzerinde tutmaya öncelik göstereceğini ifade ediyor.
Genel olarak, tüm bu süreçleri ve karar mekanizmalarını etkileyen en önemli faktörlerden biri şirketlerin nitelikli iş yapış biçimleri. Çevresel, Sosyal ve Yönetişim (ÇSY) faktörleri, kredilendirmenin ve finansal yatırımın sürdürülebilirliği üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Finansal kurumlar, sürdürülebilirlik kriterlerini kredilendirme sürecine dahil etmekle, müşterilerinin, iş ortaklarının ve diğer ilgili tarafların sürdürülebilirlik konusundaki beklentilerine uygun hareket etmelerini sağlar. Bu da, finansal kurumların uzun vadeli müşteri memnuniyetini artırırken, risk yönetimlerini geliştirmesine yardımcı olur.